Windturbines versterken mogelijk de overlast van fijnstof in de omgeving en verstoren de uitstoot van schoorstenen.

De afgelopen jaren is ons steeds voorgehouden dat we in de toekomst niet zonder wind- en zonne-energie kunnen. Beide vormen van energie zijn ‘gratis’, maar is dat wel waar? Het volgende geeft een onthutsend beeld. Ik zal hier niet verkondigen dat ik het hele verhaal goed vertel en de wijsheid in pacht heb, maar een snelle scan op internet geeft toch een veel genuanceerder beeld. Er komen steeds meer geluiden dat er vooral ten aanzien van windenergie op milieutechnisch gebied wel het een en ander aan de hand is en dat we ons misschien zelfs grote zorgen moeten maken[1]. Als onderdeel van deze milieuaspecten kijk ik ook naar de overlast van windturbines voor mensen die daarbij in de buurt wonen.

Windturbines en fijnstof

De wieken van windturbines veroorzaken in het zog achter de molen turbulentie. Dat is prachtig te zien op deze foto die een keer gemaakt is van windturbines op zee. Door klimatologische omstandigheden van dat moment is die turbulentie hier heel goed te zien. Die klimatologische omstandigheden zijn er meestal niet, maar die turbulentie is er wel altijd. Onderzoekers van de Duitse universiteit Freiburg geven in een bericht aan dat deze turbulentie fijnstof doet opwaaien en langer in de lucht houdt. Iets wat we nu juist niet willen. Klik voor het bijbehorende artikel hier. IJmuiden is bij uitstek een locatie waar, door de aanwezige industrie, sprake is van veel fijnstof. Deze fijnstof, bestaande uit partikels kleiner dan 10 micrometer en is verantwoordelijk voor diverse chronische longaandoeningen. De zwevende deeltjes dringen door tot de diepste delen van de longen en veroorzaken astma en COPD.

Windturbines beïnvloeden uitstoot schoorstenen

Windturbines werpen niet alleen het stof op, maar beïnvloeden ook de uitstoot van schoorstenen. Schoorstenen zijn vooral hoog om ervoor te zorgen dat de uitgestoten stoffen over een groter gebied verspreid en meer verdund worden. Er bestaan rekenmethoden om de juiste hoogte van de schoorstenen te bepalen. De hoogte van de schoorstenen bij Tata Steel is maximaal ca. 150 m. Met een ashoogte van windmolens van120 m en een lengte van wieken van misschien wel 60 m steken ze met een totale hoogte van 180m dus ruim boven de schoorstenen uit. Ze zullen dan bij de juiste windrichting de uitstoot van de schoorstenen zeker verstoren. De oorspronkelijke hoogte berekeningen van de schoorstenen gaan dan niet meer op en de kans wordt groter dat de uitgeworpen stoffen uit de schoorstenen vlak achter de schoorstenen en onvoldoende verdund op aarde terecht zullen komen. We refereren hierbij aan het rapport Luchtkwaliteitonderzoek REC Harlingen van 23 april 2010. Dit rapport is bij mij op te vragen.

Windturbines en opwarming aarde

Grootschalig gebruik van windenergie kan het klimaat danig in de war schoppen. De interactie tussen de hogere en lagere luchtlagen, als gevolg van het draaien van de wieken, zorgt ervoor dat een deel van de door windmolens gebruikte windenergie opnieuw wordt aangevuld vanuit de hogere luchtlagen. Deze interactie heeft een ingrijpende ontregeling van het klimaat tot gevolg. Maar dat niet alleen. Ook de windsnelheid achter de windparken zal verminderen als gevolg van het onttrekken van energie aan de wind door windmolens. Met name in landen die aan zee liggen: Nederland, België en Denemarken, kan daardoor de neerslaghoeveelheid toenemen. De toenemende neerslag in Nederland wordt nu toegeschreven aan de klimaatsveranderingen en opwarming van de aarde, maar is dat wel zo? De invloed van windmolenparken voor de kust wordt namelijk schromelijk onderschat.

Klik hier en hier voor meer informatie

Klik hier voor een verklaring van een hoosbui boven Egmond aan Zee. Deze is zeer waarschijnlijk veroorzaakt door Windpark Egmond aan Zee.

Poel van verderf

In de stad Baotou in Noord China aan de grens met Mongolië, voltrekt zich een humanitaire ramp van ongekende omvang. Met dank aan onder andere de windmolens die in Nederland, Engeland, België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Schotland het groene plaatje moeten inkleuren.

In Baotou  wordt de delfstof neodymium gewonnen die nodig is om de permanente magneten van generatoren van  windturbines te maken. Het neodymium wordt ter plaatse gescheiden van uranium en thorium, twee radioactieve materialen. De stoffen worden na winning en verwerking van neodymium samen met andere giftige chemicaliën gedumpt in nauwelijks beschermde bassins en een door pelotons bewakers bewaakt gifmeer van 8 kilometer breed en 15 kilometer lang. Grondwater wordt besmet met radio-actieve straling, de lucht bevat hoge concentraties giftige stoffen en planten, dieren en mensen worden dodelijk ziek.
Klik hier voor meer informatie over de winning van neodymium.
Enige nuancering is wel op zijn plaats. Neodymium wordt niet in alle windturbines toegepast (de IEA schat het op ca. 20%) en het wordt in veel meer producten toegepast: van batterijen en medische toepassingen tot LCD-schermen. Meer informatie is hier te vinden.

[1] Veel van de geraadpleegde informatie komt zeer waarschijnlijk van de lobby tegen windmolens dus is mogelijk gekleurd.

Als je je op internet verdiept in geluidsoverlast van windturbines, komt een genuanceerder verhaal naar voren dan je op het eerste zou zeggen.

Bij windturbines mag 8% van de omwonenden ernstige overlast ondervindenAls windmolens draaien maken ze geluid. Mensen ervaren geluid in de nacht als hinderlijker dan overdag. Voor 2011 mochten de windmolens in Nederland in de nacht niet meer geluid maken dan 35 dB(A) aan de gevel van de woning. De regering liep er echter tegenaan dat er met deze norm onvoldoende windturbines op land geplaatst konden worden. Ze hebben laten uitzoeken (TNO in opdracht van VROM) wat het betekent als de norm opgeschroefd gaat worden. Dit heeft tot gevolge gehad dat de regering de norm naar boven toe heeft bijgesteld tot 41 dB(A): dat is een verhoging van de geluidsbeleving met een factor vier!!. Het betreft namelijk een logaritmische schaal en elke 3 dB geeft een verdubbeling van het geluidsniveau. Bij deze norm van 41 dB(A) wordt geaccepteerd dat 8%!! van de mensen ernstige overlast van de windturbines zullen ondervinden. Martin van den Berg (ministerie I&M) en Jan Jabben (RIVM) maakten daar geen geheim van in hun voordrachten tijdens de themabijeenkomst “Geluids(hinder) van windturbines” van de Nederlandse Stichting Geluidshinder op 5 februari 2013.

Consequentie van een gemiddeld geluidsniveau

De nieuwe geluidsnormen voor windturbines zijn jaargemiddelden. Dus als het één dag niet waait en er geen/minder geluid is, mag de turbine de volgende dag meer herrie maken. Dus als het geluidsniveau 150 dagen 35dB is geweest, mag het geluidsniveau daarna 150 dagen 47 dB zijn!! Het geluidsniveau is dan een factor 4 hoger dan toegestaan en een factor 16 hoger ten opzichte van de norm van vijf jaar geleden.

Geluidsbeleving algemeen

Het probleem met geluid is niet alleen de geluidssterkte, maar de beleving van het geluid speelt ook een belangrijke rol. Een koelkast hoor je vaak pas als hij inschakelt, maar na korte tijd hoor je hem niet meer omdat je aan het geluid went. Maar het uitschakelen hoor je weer wel. Het tikken van een klok en zelfs het slaan hoor je vaak weer niet. Een druppelende kraan, ook al is het geluidsniveau nog zo zacht, kan heel hinderlijk zijn als je niet kunt slapen. Misschien moet je hierin de verklaring zoeken waarom het zoevende geluid van windmolens als hinderlijk ervaren wordt. Maar het kan echter ook zijn dat je hieraan weer gaat wennen. Ook de frequentie (=toonhoogte) kan een rol spelen. Bekend is bij deskundigen dat windturbines een bron van laagfrequent geluid zijn en dat laagfrequent geluid (=brommen) zorgt voor last aan het centrale zenuwstelsel, en gehoorklachten kan veroorzaken. Zo hadden veel IJmonders – maar lang niet iedereen – een paar jaar geleden overlast van een brom die heel moeilijk was te traceren.

Geluid in de nacht

Onderzoek door Prof. Frits van den Berg van de Universiteit Groningen (2006) toont aan dat vooral het geluid van windturbines tijdens de nachtperiode hinderlijk kan zijn, zelfs tot op een afstand van 2 kilometer. In de nacht gaat de wind op grondniveau vaak liggen, maar op grotere hoogte kan het juist extra hard gaan waaien. De rekenmodellen voor geluid zijn vaak gebaseerd op de windsnelheden op 10 meter hoogte, terwijl een windturbine 80 tot 120 meter hoog kan zijn. En… hoe hoger de windturbine hoe meer hinder. Door ontbreken van achtergrondniveau van wind en verkeer in de nacht is het zoevende geluid van de bladen van de turbines dan juist extra goed hoorbaar en wordt als veel hinderlijker ervaren dan het lawaai van auto’s [1], vliegtuigen en treinen, ook al produceren die even veel geluid. Om die reden adviseert de Franse Gezondheidsraad plannen voor de bouw van windturbines binnen een straal van 1,5 kilometer van woonbebouwing op te schorten.

[1] Volgens de nieuwe geluidsnormen mag windturbinegeluid meer hinder veroorzaken dan snelverkeer en vliegtuigen. Waar snelweggeluid ’s nachts en in het weekend verstomt, mag de turbine op die momenten herrie blijven maken.

Het wijkplatform IJmuiden-Noord onderzoekt de mogelijke gevolgen van windturbines op het gebied van geluid maar ook wat de invloed is op het aanwezige fijnstof in onze omgeving en op de uitstoot van schoorstenen.

De provincie Noord-Holland is in de provincie op zoek naar locaties voor het plaatsen van windturbines. Eén van de mogelijke locaties bevindt zich tussen de Spuisluis en Pontweg, hierna Windpark Spuisluis genoemd. Als dit plan werkelijkheid wordt, kijkt u straks tegen 6 of misschien wel 8 windturbines aan (zie plattegrond. De stippellijn is op 500 m rond de windturbines getekend; de minimale afstand die de provincie aanhoudt tot de huizen). En ook geen kleintjes: het is heel goed mogelijk dat de as van de windturbines op 120 m hoogte komt, en met wieken van 60 m wordt de totale hoogte dan 180 m. Ter vergelijking de hoogste schoorstenen van Tata Steel zijn 150 m hoog. In de IJmuider Courant van zaterdag 15 november kunt u daar ook een artikel over lezen.

Het wijkplatform IJmuiden-Noord is geen voorstander. We hebben dit reeds bij de provincie gemeld in een tweetal zienswijzen (een zienswijze is een reactie op een ontwerp-besluit. Je hoopt dat, als er een besluit genomen wordt, er rekening met je zienswijze gehouden wordt. Bezwaar dien je in als het besluit is genomen).

Hier de hoofdpunten uit onze 2e zienswijze:

• Onze omgeving wordt al zwaar belast en we vinden het onbegrijpelijk dat het gebied nog voorkomt in de plannen.
• Er is geen draagvlak onder de bewoners voor het plaatsen van windturbines tegenover IJmuiden-Noord.
• We willen weten of en in welke mate de windturbines het reeds aanwezige geluid versterken en wat het geluidversterkende effect over water is.
• We willen dat het effect van windturbines op het grof- en fijnstof in onze omgeving onderzocht wordt, evenals het effect op de uitstoot van de aanwezige schoorstenen.
• We maken ons zorgen over de veiligheid. Een afbrekende wiek kan zomaar een langs varend cruiseschip of een schip vol met benzine raken (Amsterdam is de grootste benzinehaven ter wereld).

Voor de volledige tekst van zienswijze 1 klik hier en voor zienswijze 2 klik hier.

Overigens staan we niet alleen: onze zorgen worden gedeeld door Velsen-Noord, Velsen-Zuid en Wijk aan Zee. Tata Steel heeft ook bedenkingen geuit en een zienswijze ingestuurd.
De provincie neemt op 17 december van dit jaar een besluit. We hopen dat de Windpark Spuisluis afvalt. Er zijn nog voldoende andere locaties in Noord-Holland. Als Windpark Spuisluis niet afvalt, kunnen marktpartijen met projectvoorstellen komen. Eneco en Windpark IJmond zijn al met ons in gesprek gegaan. Zij zijn van plan om met een uitgewerkt plan te komen waarvoor ze vervolgens draagvlak bij de omwonenden moeten verwerven. De provincie hecht heel veel aan draagvlak. Komt die er niet, dan bestaat de kans dat het plan alsnog niet doorgaat.

Als wijkplatform zijn we alvast begonnen een werkgroep op te richten met bewoners uit IJmuiden-Noord, Velsen-Noord en Velsen-Zuid. Eneco en Windpark IJmond nemen ook zitting in deze werkgroep. Doel van de werkgroep is het op tafel krijgen en onderzoeken van de zorgen die de komst van een windpark met zich meebrengt. Hierbij moeten de hiervoor genoemde hoofdpunten uit onze zienswijze aan de orde komen.

Daarnaast gaat Eneco ons meenemen naar Windpark Luna in Heerhugowaard voor een excursie en zal ons in contact brengen met mensen die overlast hebben van de windturbines en mensen die dat niet hebben. Ze willen ons ook laten zien dat de mensen die overlast hebben serieus behandeld worden. Momenteel worden de klachten in Heerhugowaard geanalyseerd en wordt het windpark zo afgesteld dat de overlasteffecten beperkt worden.

Zodra we als werkgroep meer informatie boven tafel gekregen hebben, organiseren we een informatiebijeenkomst. U wordt daar uiteraard voor uitgenodigd.
In de wijkplatformvergadering van 10 september 2014 vind u nog een verslag van de presentatie van Eneco over Windpark Spuisluis met nadere informatie (klik hier).